"الف" گزارش داد:موضوع بازداشتگاه کهریزک یکی از مسایلی است که در اغتشاشات پس از انتخابات، بهخاطر حوادثی که در آن رخ داد در صدر اخبار رسانهها قرار گرفت. ما در جهت تنویر افکار عمومی و بیان قسمتی از ناگفته‌ها درباره این بازداشتگاه بهسراغ پرویز سروری سخنگوی هیئت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و رییس کمیته ویژه مجلس رفتیم و با وی در این رابطه به گفتوگو نشستیم، ایشان احساس خود را هنگام بازدید از کهریزک خوب توصیف نمیکند و میگوید که سه جانباخته در این بازداشتگاه، فضای تأسفباری را هنگام بازدید اعضای کمیته ویژه مجلس ایجاد کرده بود، ولی ما با تصمیمی جدی برای دست یافتن به حقیقت پا در آن مکان گذاشتیم.
لطفا نحوه شکلگیری هیئت رسیدگی به بازداشتهای اخیر را توضیح دهید و بفرمایید این هیئت شامل چه افرادی میشود؟
بعد از مشاهده موضوعات و گزارشهایی که در مورد آسیبدیدگان حوادث اخیر وجود داشت، تصمیم گرفته شد که هیئتی جهت رسیدگی به این موضوع تشکیل شود و در بررسیهایی که صورت گرفت، به این نتیجه رسیدند که بهتر است کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی، این کار را انجام دهد و برای اینکه هیئت تکمیلتر باشد، از کمیسیون قضایی و آموزش عالی نیز نمایندگانی به هیئت اضافه شوند و کار با محوریت کمیته امنیت کمیسیون امنیت ملی دنبال شود و چون بنده مسئول کمیسیون امنیت بودم عملا مسئولیت کمیته را بر عهده گرفتم.
اعضای هیئت از زندان اوین بازرسی کردند؟
بله، بعد از تشکیل کمیته ظاهرا گزارشهایی خدمت مقام معظم رهبری میرسد و ایشان از موضوع نگران میشوند. تقریبا بعد از دستگیری افراد در روز هجدهم تیرماه بود و افرادی مانند روحالامینی، کامرانی و جوادیفر فوت شدند و مقام معظم رهبری دستور دادند که هیئتی در دبیرخانه شورای امنیت ملی، با حضور نمایندگانی از سه قوه تشکیل شود و با جدیت موضوع را پیگیری کند خصوصا در ابتدای کار و با محوریت روشن شدن علت فوت این سه نفر، کارها دنبال شد.
گزارشهایی را که گفتید خدمت مقام معظم رهبری رسیده، از چه طریقی بوده است؟
از طرق مختلف؛ برخی از افراد بازداشت شده امکان ارتباط با مقام معظم رهبری را داشتند و از کانالهای دیگر این گزارشها بهدست رهبری رسید و مجموعه اطلاعاتی که خدمت ایشان ارایه شده بود منجر به دستور مقام معظم رهبری برای تشکیل هیئتی از نمایندگان سه قوه، زیرنظر دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی شد.
از زندان اوین چندبار بازرسی کردید؟
حدو سه یا چهاربار اعضای دو هیئت مجلس و شورای امنیت، از زندان اوین بازرسی کردند.
وضعیت زندان اوین از لحاظ امکانات و استانداردها به چه صورت بود؟
در بررسیها ما دو بحث را دنبال میکردیم، یکی زندانها و بازداشتگاهها و دیگری بازداشت شدگان بود که اعضای هیئت درخصوص این دو موضوع کار گستردهای را آغاز کردند. زندانها دارای وضعیت خیلی خوبی بود و در زندان اوین از بند دویستونه، بند نسوان و بندهای دیگر بازدید کردیم که از لحاظ رفاهی و بهداشتی دارای وضعیت مناسبی بودند.
در زندان اوین آیا با افراد سیاسی که پس از انتخابات بازداشت شدهاند، دیداری داشتید یا خیر؟
در زندان با افرادی که جزو سران جریانات بعد از انتخابات بودند مانند عیسی سحرخیز، محمد قوچانی، بهزاد نبوی و محمدعلی ابطحی دیدار داشتیم و این آقایان اعلام میکردند که وضعیت زندان اوین مطلوب است و بهعنوان مثال آقای نبوی میگفت چون در زمان رژیم گذشته هم زندانی بوده، خوب میفهمد وضعیت رفاهی و بهداشتی زندان چه تغییرات خوبی کرده است و آقای ابطحی هم وضع مناسبی داشتند، ولی بالاخره زندان، زندان است و محدودیتها و محرومیتها انسان را آزار خواهد داد، اما از نظر امکاناتی که میبایست در زندان باشد اظهار رضایت داشتند.
با افرادی که در زندان گفتوگو کردید نظرشان درخصوص رفتار زندانبانان به چه صورت بود؟
فقط آقای سحرخیز عنوان میکردند که در زمان دستگیری مورد ضرب و شتم قرار گرفتهاند و مدعی بودند که دندهشان آسیب دیده است، ولی بعد از آن در زندان مشکل خاصی نداشته و وضعیت خوبی داشتند.
بعضا برخی رسانهها اینطور عنوان میکنند که اعترافات متهمان تحت فشار بوده است، با توجه به دیداری که با زندانیان داشتید، به نظر شما آیا این موضوع صحت دارد؟
خیر، نحوه دیالوگی که بین زندانیان و زندانبانان در همان زمانی که ما با آنها ارتباط داشتیم، این احساس به ما دست داد که وضعیت آنها در زندان وضعیت فشار نیست، زیرا روابط خیلی صمیمی و دوستانهای بین این افراد و زندانبانان وجود داشت. بنده این سؤال را از آقای ابطحی کردم که آیا تحت فشار این سخنان را گفتهاید که ایشان در جواب گفتند آیا وقتی تحت فشار اعتراف کنید، این نوع اعتراف استدلال هم میآورد و مطالبی که عنوان کردم کف اعترافات بنده بوده و خیلی بر این موضوع تأکید میکردند که مطالبی را که گفتهاند اعترافاتشان نبوده بلکه اعتقاداتشان بوده است و بهعلت وقت کمی که در دادگاه داشته مطالب را خیلی سطحی بیان کرده و مطالبش بسیار وسیعتر از آنچه گفته، بوده است.
درخصوص اعترافات افراد با فرد دیگری هم صحبت داشتید؟
بله، با آقای قوچانی هم صحبت داشتیم و ایشان میگفتند تاکنون حدود شصت الی هشتاد صفحه مطالبی را نوشتهاند و تأکید داشتند که از روی اختیار این کار را انجام داده و تحلیلی است که درون زندان به آن رسیده و البته ایشان هم نسبت بهنحوه دستگیری خود انتقاداتی داشت و میگفت آنان میتوانستند وی را ساعت یکونیم نیمه شب بازداشت نکنند و این کار را صبح انجام دهند، ولی در مورد تعامل و رفتار زندانبانان در زندان اعتراضی نداشتند.
با مطالبی که از برخی از زندانیان در مورد برخورد نامناسب با آنان هنگام بازداشت بیان کردید، آیا اقدامی هم جهت رسیدگی به این موضوع انجام دادهاید؟
بله، ما از همان زمان که با زندانیان و افرادی که در هجده تیر و مکانهای دیگر بازداشت شده بودند دیدار داشتیم، با شنیدن اعتراضات آنان پیگیری مستمری برای رسیدگی داشتیم و با مراکز مختلف رایزنی کردیم و تا جایی که امکان داشته باشد و نقش مؤثری در تحریک و تخریب نداشته باشد، تلاش میکنیم زمینههای آزادی آنها فراهم شود و از زمانیکه هیئت کار خود را آغاز کرده موجی از آزادی زندانیان شروع شده و در همان مرحله اول صدوچهلوچهار نفر از زندانیان آزاد شدهاند.
براساس قوانین حقوقی مدت بازداشت موقت افراد دارای بازه زمانی خاصی است و اکثر کسانی که در این حوادث بازداشت شدهاند، نزدیک به سه ماه است که در بازداشت بهسر میبرند، آیا فکری برای تبدیل بازداشت آنان به قرار وثیقه کرده اید؟
ما تلاش داریم تا جایی که امکانپذیر است زمینههای آزادی افراد فراهم شود و این اقدام تاکنون هم صورت گرفته است و بازجوها و کسانی که موضوعات قضایی و زندانیان را دنبال میکنند، بر این نظرند که روند بازجویی ها باید ادامه یابد و انقطاع در این امر ممکن است به روند کلی بازجویی لطمه وارد کند و از این جهت، بازداشت برخی از زندانیان تا رسیدگی کامل پرونده شاید ادامه پیدا کند.
آیا از زندان کهریزک هم بازدید کرده بودید؟
بله، دقیقا این دیدار مصادف بود با زمانیکه مقام معظم رهبری براساس گزارشهایی که خدمت ایشان رسیده بود، دستور تعطیلی این بازداشتگاه را صادر کرده بودند. اما بهعلت اینکه برای تعطیلی و تخلیه زندانیان باید مقدماتی طی میشد، در زمان حضور ما هنوز زندانیان حضور داشتند و ما برای اینکه وضعیت کلی دستمان بیاید، همان روزی که این مأموریت به هیئت واگذار شد، صبح زود به زندان کهریزک رفتیم تا به اصطلاح فرصتی برای فضاسازی در زمان حضور ما از سوی مسئولین زندان وجود نداشته باشد و به همین دلیل توانستیم از بازداشتگاه کهریزک بازدید مفصلی داشته باشیم و با همه عوامل آنجا از پزشک، رییس زندان، نگهبانان و حتی زندانیانی که با بازداشتیان هجده تیر همبند بودند صحبت کردیم و لیست افرادی که آنجا بازداشت بودند و کسانی از آنجا به اوین منتقل شده بودند را اخذ و با آنان مصاحبه کردیم و آنهایی که آزاد شده بودند را نیز فراخوان و مصاحبه کردیم و از این مطالب تقاطعگیری انجام دادیم تا متوجه شویم کسی بر اثر فشار زندان گزارشی غیرصحیح نداده باشد و در نهایت با جلساتی که با پزشکی قانونی و مسئولین بالا دست بازداشتگاه کهریزک داشتیم به جمعبندی مقدماتی رسیدیم.
نظر مقام معظم رهبری درخصوص این بازداشتگاه چه بود؟
رهبری حساسیت خاصی در این خصوص داشتند و تأکیدشان بر پیگیری با قدرت و قاطعیت مسایل بود و ایشان تحلیلشان این بود که باید با اغتشاشگران برخورد شود و باید کسانی را هم که در لباس نظام و در لباس دوست رفتار خارج از قاعده و غیرقانونی انجام میدهند با شناسایی در دادگاه و در کنار اغتشاشگران به جرایمشان رسیدگی شود.
چه کسی به صورت مستقیم گزارش کارها را خدمت مقام معظم رهبری ارایه میکرد؟
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی این کار را انجام میداد.
در نهایت نتیجه گزارشهای هیئت به کجا انجامید؟
مقام معظم رهبری بر این موضوع تأکید داشتند که کارها در یک پروسه عادی زمانی و اداری قرار نگیرد و خیلی برای اعلام نتیجه سریع اصرار داشتند و ما در بررسیهای خود به این نتیجه رسیدیم که در سیر کار دو اشکال وجود داشته است، اولا اینکه بهنظر ما افرادی که در سیستم قضایی کار می کردند، تخلف بزرگی را انجام داده بودند و با اینکه میدانستند که بازداشتگاه کهریزک اساسا برای نگهداری اراذل و اوباش و معتادین و کسانی که قتلهای سنگین انجام دادهاند است و امکانات آنجا هم مناسب این افراد استفاده میشود، اما قاضی دستور انتقال بازداشتیان را به کهریزک صادر میکند و اشکال دوم از نظر ما خود بازداشتگاه کهریزک بود که اساسا غیراستاندارد بوده و رفتارهای مناسبی هم با بازداشتیان صورت نمیگرفته است.
به نظر شما این بازداشتگاه برای اراذل و اوباش مناسب بوده است؟
ما معتقدیم قانون برای برخورد و تنبیه افراد تعیینکننده است و ما نباید سلیقه خود را حتی برای متهمین دخیل کنیم و قاضی باید تشخیص دهد که در چه حدی افراد باید تنبیه شوند. البته در قالب حدود و تعزیرات اینکار باید دنبال شود، اما اگر بخواهد خارج از این چارچوب رفتاری صورت گیرد قابلقبول نیست و از این جهت فضای کلی بازداشتگاه متناسب با افرادی که در آن قرار میگرفتند نبود.
گفته میشود که بازداشتگاه کهریزک متشکل از تعدادی سوله بوده که افراد داخل آن مدخل خروجی نداشته و حتی ادرار خود را در همان مکان دفع میکردهاند؟
خیر، به این شکل نبوده. کهریزک دو محل برای نگهداری زندانیان داشت، یکی به نام قرنطینه که ابتدا افراد را آنجا میبردند و بعد که یک سیری طی میشد، در سولهای که به سلولهایی تقسیم شده بود ، نگهداری میشدند. در قرنطینه دستشویی مشترکی در داخل بود و افراد میتوانستند از آن استفاده کنند، ولی در قسمتی که دوازده اتاقک وجود داشت و قسمت اصلی بازداشتگاه هم بود یک دستشویی مشترک بود و افراد میبایست برای رفتن به دستشویی برایشان در سلولها را باز کنند که ظاهرا در اینخصوص سختگیریهایی میشده است؛ یعنی زندانبانان میگفتند برایمان امکانپذیر نیست هر وقت، هرکسی اراده کند درب سلول را برایش باز کنیم. چون بعضیها خود را به تمارض میزنند در نتیجه در زمانهای خاص درب سلولها را باز میکردند که به نظر بنده در این زمینه برخوردهای درستی صورت نمیگرفته و آنها میتوانستند برخوردهای بهتری داشته باشند تا به افراد فشار وارد نشود و بهطور کلی هم مکان و هم برخوردها در کهریزک، نامناسب بوده است.
جرم قضات و ضابطینی که درخصوص کهریزک مورد اتهام قرار گرفتند چه چیزهایی بوده است؟
معتقدیم که سیستم قضایی نباید افراد بازداشت شده را به بازداشتگاه کهریزک منتقل میکرد، چون آنجا تناسبی با افراد بازداشتی نداشت و آنها با نگهداری در کهریزک و در کنار اراذل و اوباش دچار رنج شده بودند، زیرا هیچ تجانس فرهنگی بین آن دو دسته وجود نداشته است و این بهنظر ما خطای اولی بوده که قاضی انجام داده است، زیرا با توجه به دستورات رییس قوه قضاییه هیچکس بدون اجازه دادستان نباید به کهریزک اعزام شود و گزارشهای قبلی هم که به دست مسئولین ذیربط رسیده بود، دلالت براین داشته که وضع بازداشتگاه مناسب نیست.
یعنی دادستان تهران دستور داده بودند که بازداشتشدگان را به کهریزک ببرند؟
خیر، قاضی مربوطه دستور داده بود، اما قاضی طبیعتا با دادستان باید هماهنگی میکرده است.
آیا قاضی با دادستان تهران هماهنگ کرده بود؟
قطعا هماهنگی بوده است.
شما فرمودید که در زندان کهریزک سه قتل صورت گرفته و البته شایعاتی نیز مبنی بر تجاوز نسبت به افراد وجود دارد، بفرمایید که این جرایم توسط چه کسانی صورت گرفته است ضابطین قضایی یا اراذل و اوباش حاضر در بازداشتگاه؟
در بررسیهای گستردهای که در رابطه با بازداشتیان حوادث اخیر خصوصا کسانی که در رابطه با هجده تیر دستگیر شده و تمام آنهایی که آزاد شده بودند انجام شد، همه بهشدت موضوع تجاوز را انکار میکردند. بهعلاوه چون بازداشتگاه دارای بند عمومی بوده، امکان ارتکاب چنین عملی وجود نداشته است. اما درخصوص افرادی که جان خود را از دست دادند به این ترتیب بوده که عوامل مختلفی دست به دست هم داده تا این موضوع تأسفبار اتفاق افتاده است.
ضابطینی که در کهریزک مرتکب تخلف شدهاند، فقط پرسنل نیروی انتظامی بودهاند یا از ضابطین دیگر قضایی هم بودند؟
خیر، فقط از پرسنل نیروی انتظامی بودند.
با توجه به اینکه بالاخره مقام قضایی دستورها را صادر کرده و فرماندهان بالاتر نیز به مأمورین دستور اجرا میدهند، آیا مسئولین بالادستی هم تحت تعقیب قرار میگیرند؟
اینجا دو موضوع را باید مطرح کرد، یکی اینکه باید به موضوع به علت حساسیت توجه شود، زیرا رسیدگی به آن، جدیت بیشتری را میطلبد و باید به ریشههای این موضوع توجه و با آن برخورد کرد و در واقع ریشههای چنین مسایلی را باید در جمهوری اسلامی خشکاند و جلوی رفتار خودسرانه گرفت، اما یکی بحث علتها و زمینههایی است که این اغتشاشات را بهوجود آورد و دیگر رفتارهایی که عدهای بهنام دوستداران نظام در قالب غیرقانونی و خارج از چارچوب انجام دادند. اما در این جهت باید حاشیه از متن تفکیک شود و اینطور نباشد که بعضی از موضوعات را آنقدر بزرگ کنیم که شناسایی ریشههای اصلی فراموش شود و البته نیروی انتظامی هم در زمان قبل و بعد از انتخابات زحمات زیادی کشیده که باید این موضوع را هم مدنظر قرار دهیم و در کل زحمات این نیرو از بین نرود و در عینحال به تخلفات عناصر خودسر نیز رسیدگی شود؛ زیرا نیروی انتظامی در اغشتاشات اخیر حدود چهارصد نفر مجروح داده و حتی افرادی از پرسنل این نیرو در حوادث اخیر قطع نخاع شده اند.
بهنظر شما در حوادث بعد از انتخابات آیا افراد آسیب دیده نیروی انتظامی بهعنوان ارگانی که زحماتش زیر سؤال رفته و یا حیثیت کلی نظام، کدامیک مورد ظلم قرار گرفته است؟
در رابطه با رسیدگی به تخلفات، نظام با هیچکس تعارف ندارد، زیرا بیش از آنکه افراد بازداشتی در این حوادث مورد ظلم قرار گرفته باشند، نظام مورد ظلم قرار گرفته و مظلوم شده و اساسا چیزی که در جمهوری اسلامی نمیتوانست تجانس داشته باشد، متأسفانه با برخی رفتارهای خودسرانه بهوجود آمد و این برای نظام خیلی دشوار است که بعضی ها این جرأت را پیدا کنند و نام ایران را در کنار زندان ابوغریب و گوانتانامو قرار بدهند. در این راستا از سازمان قضایی نیروهای مسلح صحبت کردهایم که برای این افراد در کنار برخوردی که در درون نیروی انتظامی با آنان شده، پرونده قضایی هم تشکیل شود و دادگاه بهطور جدی به اتهام آنان رسیدگی کند. هرچند که رسیدگی به جرایم و برخوردهای نامناسب نیرویهای خودسر باید با قاطعیت انجام شود، اما با عوامل اصلی این اغتشاشات نیز باید برخوردهای قاطع و قانونی صورت گیرد.
فرمودید در دستگاه قضایی نیز تخلفاتی صورت گرفته است. رسیدگی به اتهامات قضاتی که در این حوادث تخلف کردهاند در چه مرحلهای است؟
رسیدگی به مباحث دارای دو بحث اثباتی و سلبی بود. در بحث اثباتی میبایست از افراد خسارتدیده دلجویی شود و کسانی که جان خود را از دست دادهاند؛ زمینههای حمایتی در سازمان تأمین اجتماعی فراهم شود، اما در بحث سلبی برخورد با عوامل خودسر بود که با جدیت این موضوع دنبال میشود.
برخی از سایتهای خبری تعداد افراد جان باخته در زندانها را بیشتر از این اعلام کردهاند. شما با توجه به اینکه در جریان بررسی بودهاید آیا تعداد کشتگان به این سه نفر ختم میشود یا افراد دیگری هم جان خود را از دست دادهاند؟
در کهریزک همین سه نفر بوده است. دلیل آن هم این است که خود زندانیانی که در آن چند روز آنجا بودند در اظهاراتشان بیان میکنند همین سه نفر جان خود را از دست دادهاند.
پس مابقی افراد کجا کشته شدهاند؟
در درگیریهای بعد از انتخابات.
تعداد واقعی جانباختگان چند نفر است؟
آن چیزی که ما در حال حاضر داریم بهطور دقیق زیر چهل نفر است که شامل نیروهای بسیج، غیربسیج و افراد بیگناهی که در حین حوادث کشته شدهاند نیز میشود و لیستی که از سوی ستاد آقای موسوی توسط آقای بهشتی به مجلس ارسال شد، شصتونه نفر را بهعنوان کشتهشدگان حوادث اخیر معرفی کرده بودند که منهای نیروهای بسیج بود. البته با احتساب آنها حدود هشتاد نفر میشدند، این لیست به ما داده شد و ما درخواست کردیم که اسم پدرشان را هم به هیئت ارایه دهند، زیرا تشابه اسمی وجود دارد و امکان رسیدگی نیست و تاکنون حدود سه یا چهار هفته میگذرد و ما هنوز منتظر ارایه گزارش از سوی آنان هستیم.
آقای کروبی اظهاراتی درخصوص وقوع آزار جنسی برخی از بازداشتشدگان داشتند، هیئت برای رسیدگی به اظهارات ایشان اقدامی انجام داده است؟
اعضای هیئت مجلس جلسهای با آقای کروبی داشتند و در آنجا بحث مفصلی صورت گرفت و عنوان شد بالاخره مطالب ایشان هزینه سنگینی را برای نظام داشته است و ما میخواهیم بدانیم که واقعا چه مستنداتی در این رابطه دارند و پس از بیان تحلیلها، آقای کروبی گفتند که تاکنون چهار نفر به ایشان مراجعه کردهاند و قرار بوده که مستندات را در اختیار هیئت برای رسیدگی بگذارند که تا بهحال اینکار صورت نگرفته است و البته چهار موردی که آقای کروبی به آن استناد میکردند، یک موردش خانمی بود که با وی مصاحبه کردیم و در آن جلسه به آزار جنسی نرسیدیم و ایشان گلایهمند بود که موقع دستگیری افراد نامحرم دستشان را گرفته و داخل ماشین پرت کردهاند و این خانم معتقد بود رفتارهای اینچنینی خود نوعی آزار جنسی است، ولی بهمعنای اخص، موضوع را انکار میکرد. بحث ما این است اگر چنین مطلبی وجود داشته باید نظام بهعنوان مدعی بدترین برخورد را با فرد انجام دهنده داشته باشد، اما اینکه بیجهت نظام را متهم کنند و شبکههای بیبیسی، سیانان، العربیه و الجزایر دائما علیه نظام جوسازی کنند و چهره مخدوش از نظام ترسیم کنند، ظلم به نظام است و تابه حال در پیگیریهای خود حتی به یک مورد از آزار جنسی بر نخورده ایم.
اخباری که این روزها بعضا در برخی از رسانهها انعکاس، داشته پخش شایعه دفن غیرمجاز متوفیان در بهشت زهرا بوده است. آیا در این خصوص هم تحقیقاتی داشتهاید؟
این موضوع از مجاری مختلف از جمله شورای شهر و مجلس مورد بررسی قرار گرفت. در این جهت ما در صحبتی که با مسئول سابق بهشت زهرا و افراد دیگری که در آنجا مسئولیت دارند داشتیم، همه آنان عنوان میکردند این روال در بهشت زهرا عادی است و کسانی که دارای اعتیاد هستند یا افرادی که در تصادف جان باختهاند و یا به هر دلیل دیگر جسدشان در تهران و اطراف آن پیدا شده، پس از طی مراحلی در پزشکی قانونی به سردخانه منتقل میشوند و تلاشهایی برای شناسایی بستگان آنان صورت میگیرد و در صورت عدم احراز هویت اجساد بعد از تاریخ معینی در بهشت زهرا دفن میشوند و پس از شناسایی از سوی خانواده محل دفن اجساد به خانوادهها نشان داده میشود. اما در این موضوع متأسفانه جریانی به دنبال التهابآفرینی در جامعه بوده و درصدد است تا اعتماد عمومی نسبت به نظام را سلب کند.
