مجتبی زارعی

درباره یک حادثه چگونه باید سخن گفت؟ اگر درباره حادثه‌ای طبیعی یا سانحه‌ای مثل سقوط یک هواپیما کارگروهی مرکب از 11 کمیته فنی حقیقت یاب تشکیل می‌شود تا درباره صحت یک قطعه و یا دیگر عوامل بروز حادثه تعمق شود پس چگونه است که درباره‌ی انتشار ابهامات تئوریک که وارسی آن پیچیده‌تر از قطعات فنی است، آن‌هم درباره‌ی یک رئیس‌جمهور مردمی و انقلابی، برخی افراد از هر گوشه و کنار کشور حکمی صادر می‌کنند و کار به هیاهو و جنجال می‌کشد.

قبل از پرداختن به موضوع اصلی، نگارنده اما بر آن است که تحولات اخیر کشور متخلفینی بسیار اما 3 مظلوم بیشتر نداشته است؛ اول مظلوم این ایام همانا خود ملت رشید ایران هستند که با حضور تاریخی خویش پشت لیبرال دموکراسی را در دموکراتیک‌ترین رویارویی این سال‌ها به زمین زدند، اما قبیله‌ای از پشت به او خنجر زد و طعم شیرین اضمحلال لیبرال دموکراسی در رقابت مردم سالاری را در کام ایرانیان به تلخی کشاندند.

دوم مظلوم مقتدر، رهبری حکیمی است که به رغم پیروزی تاریخی ملت و نفس تازه کردن آرمان‌های انقلاب اسلامی در یوم الله 22 خرداد، اکنون اما دلش مالامال از رنج پدران، مادران و مردمی است که قربانی طمع قدرت کسانی شدند که به دلیل قرار داشتن در مدار توهم، حقیقت عینی را برنتافته و به جای تمکین به قانون برای نخستین بار رقابت را از پای صندوق‌های رأی به کف خیابان‌ها کشاندند و در میانه بهت و شگفتی آگاهان، اقلیت محترم مشارکت‌کننده در انتخابات را برای مخالفت با دولت منتخب و بلکه نظام اسلامی سازماندهی کرده‌اند. زعیم حکیمی که آخرین خطبه‌اش دل امت را از قبیله نفاق به درد آورد.

و سوم مظلوم، رئیس‌جمهوری که به رغم پیروزی قاطع و انقلابی نباید از پیروزی‌اش سخن بگوید، رئیس‌جمهور محبوب اما مظلومی که نباید در جشنی شرکت کند و مبادا از رقبای بی‌انصاف خویش شِکوه کند! زیرا در این صورت، مردم انقلابی برای او دست افشانی خواهند کرد و در حمایت از او شعار می‌دهند. چه این‌که، در مقابل کسانی هم پیدا می‌شوند که برای ابراز وجود دست به هر کاری خواهند زد. آنگونه که «دکارت» می‌گفت: «من فکر می‌کنم، پس هستم». اما نو دکارتی‌های تهران از آن روی وجود دارند و هستند، چون تجمع می‌کنند و ترافیک شهر را به‌هم می‌ریزند و نظم خیابانی را می‌آشوبند. بانک آتش می‌زنند، پس حضور دارند و یا در ساعاتی خاص برای افت فشار در ژنراتورهای تولید برق، اتوها و بخاری‌ها را به برق می‌زنند، پس وجود دارند! و یا در اوج سکوت و ادب توده ملت، جیغ می‌کشند و بوق می‌زنند تا حضور "من" دکارتی خود را اثبات کنند! و رئیس‌جمهور منتخب باید به محرکان این کارهای زشت و سبک‌سرانه که تا دیروز رقیب وی بودند و اکنون باخته‌اند، نجیبانه بنگرد و مبادا در مقابل برخی تجمعات پراکنده، از ابراز وجود مردمان رنج کشیده ایلام، شیراز، اصفهان و بیرجند و خراسان و مازندران و دیگر بخش‌های عظیمی از تهران سخنی بگوید.

اما از مظلومیت ملت بزرگ ایران و رهبری حکیم روحی‌له الفداء و نیز رئیس‌جمهور برگزیده ملت در حوادث اخیر که بگذریم، نگارنده بر آن است که تحولات روزهای اخیر نباید سبب شود تا قدر و قیمت یک گفتمان نوپدید و معطوف به تبار انقلاب اسلامی در فضای غبارآلود انتصابات و اعتراضات ما بعد آن نادیده انگاشته شد. موضوعاتی که در مرتبه و جای خود حتماً با اهمیت و قابل بحث می‌باشند. اما یکی از وجوه حقیقت‌یابی حول آرای رئیس‌جمهور این است که صرفنظر از مسائل روزهای اخیر در باب مؤلفه‌ها و عناصر گفتمانی تفکر وی، بحث و فحص شود. چه این که در غیر این‌صورت، ظلمی مضاعف را بر او روا داشته‌ایم.

نگارنده قریب به 3 سال است که مسئولیت تنظیم، تدوین و انتشار آرای رئیس‌جمهور را برعهده دارد. گو این‌که یکی از وظایف سازمانی مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری در تمامی ادوار، جمع آوری، ثبت و ضبط و انتشار آرای رؤسای جمهور ایران در داخل و خارج از کشور می‌باشد. علاوه بر این، نگارنده اثری تألیفی حول آرای دکتر احمدی‌نژاد را با عنوان حکمت و دیالکتیک درباره مبانی نظری و عملی تفکر ایشان به رشته تحریر درآورده که با مقدمه پروفسور مولانا منتشر شده است. وانگهی اکنون نیز اثری در حال طبع دارم که در آن جد و جهد رییس‌جمهور در باب امریکای بوش و امریکای اوباما در فاصله زمانی 1384 تاکنون با تراز تفکر دینی و فلسفه اسلامی به وارسی هرمنوتیکی پرداخته شده است.

مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری تاکنون قریب به 80 اثر را در قالب گزارش، فصلنامه تخصصی، مجموعه مقالات و کتاب با تکیه بر آرای رئیس‌جمهور به زیور طبع آراسته است. آثار منتشره گفته شده غیر از میلیون‌ها کلمات ثبت شده‌ای است که در مرکز یاد شده، مدون و به فراخور زمان تقدیم ملت شریف ایران می‌شود.

اما از چگونگی ثبت و ضبط سخنرانی‌ها و گفتارهای رئیس‌جمهور در داخل و خارج از کشور اعم از پیاده نویسی مطالب طبقه‌بندی شده و عادی، کمیت و کیفیتی قابل توجه و نکات پر اهمیتی حاصل می‌شود که می‌توان از آن برای یک شهادت پژوهشی و تاریخی مدد جست. مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، نامه‌ها و پیام‌های دکتر احمدی‌نژاد در مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری در قالب‌های مختلفی تدوین و نگهداری می‌شود. پس از محاسبه قریب به یقین تمامی داده‌ها معلوم شد که تاکنون 6115432 کلمه، مرکب 480766 سطر از دکتر احمدی‌نژاد ثبت گردیده که در 20325 صفحه و 82 مجلد به صورت داخلی تنقیح و تدوین شده است.

اولاً گزاره‌های ریاضی بالا مؤید آن است که حقیقتاً خود احمدی‌نژاد یک "رسانه" است. اولین چیزی که از رئیس‌جمهور 6 میلیون کلمه‌ای به ذهن متبادر می‌شود، آن است که وی پر ارتباط‌ترین رئیس‌جمهور دنیا و نیز مردمی‌ترین و عمومی‌ترین رئیس‌جمهور ایران و جهان است که از ذخیره معنوی انقلاب اسلامی، حرف‌ها و کلمات نوین را استخراج کرده و منتشر می‌سازد، ثانیاً این حجم از گفتارها و کلمات حاکی از آن است که مهمترین ابزار وی برای مدیریت، شکوفایی سعه وجودی کلمه‌ها و قدرت وجودی کلمات بوده است؛ نه همانند کسانی که با نام "کلمه" می‌آیند اما خشونت می‌آفرینند و آتش می‌گسترانند و مادرانی را در عزای فرزندانشان می‌نشانند. وانگهی از آنجا که دال مرکزی سازمان و ساختار دولت و ریاست جمهوری در ایران، شخص رئیس‌جمهور می‌باشد، پس از وارسی واژگان کلیدی رئیس‌جمهور در بیش از 6 میلیون کلمه و طیف واژگانی انبوه وی در متون یاد شده، معلوم می‌شود شخص دکتر احمدی‌نژاد بیشترین شباهت تئوریک را در حوزه قدرت، سیاست و فرهنگ با آرای امام خمینی‌(ره) و شهید عالی مقام، مطهری رضوان الله علیهم و نیز بالاترین قرابت را با اندیشه‌های حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای مدظله العالی داشته است.

نگارنده که به قدر وسع خود با مبادی و فلسفه مدرنیته و تفکر اسلامی در حوزه سیاست، قدرت و فرهنگ آشنایی دارد و در این حوزه اثری ولو ناچیز را نیز با عنوان تجدد اول و تجدد ثانی در انقلاب اسلامی با مقدمه استاد گرانمایه غلامرضا اعوانی در مرکز نشر دانشگاهی منتشر کرده است، بر آن است که رئیس‌جمهور، به هژمونی پارادایم‌های لیبرالی و سوسیالیستی عمیقاً بی‌اعتنا بوده و به دنبال تعمق در کشف مدل‌های بومی توسعه و کاربست الگوی ایرانی-اسلامی برای اداره‌ انسان و جهان می‌باشد و به‌خصوص در این راه (الگوی توسعه ایرانی-اسلامی) بالاترین نزدیکی را به تفکر صدرایی امام خمینی‌(ره) و رهبری حی و حکیم نظام دارد.

با این وصف، به نظر می‌رسد منظومه گفتمانی تفکر احمدی‌نژاد تاکنون بری از التقاط، تقلید، تحجر و انحراف می‌باشد و صد البته، پر واضح است که حوزه سیاست عملی و حکمت نظری، 2 امری متفاوت هستند که هر یک اقتضائات خویش را به دنبال دارند، اگرچه از این منظر نیز بین سیاست عملی و سیاست نظری وی بیشترین اتحاد معرفتی و انسجام درونی حاکم بوده است.

بررسی فراوانی واژگان متن-گفتارهای رئیس‌جمهور نیز برای اثبات این مدعا حائز اهمیت می‌‌باشد، به‌گونه‌ای که واژه‌های زیر به ترتیب با بیشترین دسترسی‌ها جزو اولویت‌دارترین عبارات کلیدی در متن-گفتارهای دکتر احمدی‌نژاد در فاصله زمانی 1384 تا کنون بوده است:

1-خدمت، خدمتگزاری، خدمت‌رسانی

2-عدالت، عدالت گستری، عدل

3- پیشرفت و تعالی

4- مهرورزی، دوستی، محبت

5- ولایت، ولایت فقیه

6- توحید، خداپرستی

7- معنویت

8- عزت و هویت اسلامی- ایرانی
9- توکل بر خدا

10- امام زمان حضرت بقیةالله الاعظم (عج)

11- اسلام

12- پیامبر اسلام

13- اصول، اصول‌گرایی

14- آرمان، آرمان گرایی

15- حق، حقانیت و...

16- شرافت قدس، عزت مسلمین و بطلان اسطوره هولوکاست

اما صرف‌نظر از فراوانی واژگان و سیطره کمی داده‌ها، بررسی تحولات ایران و جهان در آرای رئیس‌جمهور معمولاً با طیف‌های واژگانی خاصی که مؤید الگوی اسلامی- ایرانی در تبیین امور می‌باشد، همراه بوده است. به برخی از طیف واژگان مورد استفاده در ادبیات ایشان توجه می‌کنیم:

- سیطره ولایت تکوینی و ولایت‌الله بر هستی و جریده عالم: هیچ قدرتی به جز قدرت مطلقه حق تعالی اصالت ندارد. قدرت‌های غیر مأذون از او باطل و فناشدنی است.

- فطری بودن یکتاپرستی: همه آدمیان فطرتاً به خدای یگانه گرایش دارند و می‌توان این قدرت نهفته را بالفعل کرد.

- مستمر بودن ولایت در عالم: عالم زنده است. ولایت جاری است. ولایت پس از خدای بزرگ از آن انسان کامل بوده و در عصر غیبت قطب عالم امکان و ولایت امری امام عصر(عج)، اداره و هدایت انسان و جهان تعطیل‌بردار نیست و با ولایت فقیه خواهد بود.

- عدالت و حقیقت بنیان مناسبات انسان و جهان است: بدون تراز حق و عدل کار جهان و انسان به صلاح و سداد نخواهد رسید.

- پیروزی صالحان در فلسفه تاریخ و تفکر مهدویت اجتناب ناپذیر است: سنت الهی و قانون هستی پیروزی کامل جریان حق را بر ارکان ظلم و ستم در پی دارد.

- حکمت اسلامی پایان راه پر آشوب بشر کنونی است: راه لیبرال دموکراسی و سوسیالیسم برای اداره بشر و جهان به بن بست رسیده است و تنها راه رهایی بازگشت به تعالیم آسمانی و دین خاتم رُسُل و مکتب اهل بیت عصمت و طهارت و موعود امم، امام عصر (عج) می‌باشد.

- دولت اسلامی: دولت اسلامی شأنی جز تلاش برای تعالی، پیشرفت و خدمتگزاری ندارد.

اما صرف‌نظر از این نکات، به نظر می‌رسد بیان حکیمانه رهبری معظم انقلاب اسلامی درباره رئیس‌جمهور، حجت را بر همه تمام کرده باشد. مفروض من این است که ایشان با حدود و ثغور کلمات و سعه وجودی هر بیانی به خوبی آشناست. زیرا اکنون دیگر بر آگاهان مسجل است که ایشان علاوه بر شأن عالی رتبه فقهی، کلامی و حکمت اسلامی، بر ادبیات و آفرینش کلمات نیز وقوفی شگرف دارد. کمتر کسی است که شأن ادبی ایشان را علاوه بر شئون فقهی، حِکْمی و... نادیده انگارد. لذا اگر دانشجویی مثل من حدود بیان و قلم را نگه ندارد، ایشان، از حیث وزانتِ حکمْی و شأن ولایت امری مسلمین هرگز چنین نمی‌کند. در این باره هم مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری مفتخر بود تا تمامی نصایح، تذکرات و تأییدات رهبری حول دولت نهم و شخص ریاست محترم جمهوری را در اثری وزین ذیل عنوان "دولت احیاگر" به زیور طبع بیاراید. واژگان مورد استخدام رهبری فرزانه و حکیم در این اثر فاخر، آن‌قدر گویا و رسا و صد البته برای ریاست محترم جمهوری پرمسئولیت است که بی‌نیاز از هر گونه تفسیری می‌باشد. به طیف واژگانی ایشان در این‌باره توجه کنید:

1- دولت اصولگرا و معتقد به مبانی انقلاب اسلامی

2- دولت احیاگر گفتمان امام خمینی‌(ره)

3- دولت احیاگر شعارهای انقلاب اسلامی

4- دولت منطبق با شعار و گفتمان امام خمینی‌(ره)

5- دولت اعاده‌گر عزت ملی و ترک کننده شرمندگی در برابر غرب
6- دولت متوقف کننده غربزدگی نفوذگر در مجموعه‌های دولتی

7- دولت برخوردار از روح جرأت در ایجاد تحول

8- دولت برخوردار از جرأت مقابله با فساد

9- دولت کار و کارگری

10- دولت برخوردار از رئیس‌جمهور مردمی

11- دولت برخوردار از رئیس‌جمهور ساده زیست، شجاع و دلبسته کامل به ارزش‌ها

12- عدالت محوری دولت، خدمتی بزرگ به انقلاب اسلامی

13- محبوب‌ترین دولت‌ها از مشروطه تاکنون

14- دولت تأمین کننده عزت بی‌سابقه یا کم سابقه کشور

15- دولت خستگی ناپذیر و مسئولیت شناس

16- دولت عازم در کار کردن و عمل کردن

17- دولت صرف کننده تمامی اوقات برای ملت

18- دولت پیمایش‌گر راههای دشوار انقلاب

19- دولت انفعال ناپذیر در برابر استکبار و زورگویان بین‌المللی

20- دولت تقسیم گر عواطف برای همه ملت

21- دولت شجاعت در اقدام

22- دولت پایبند به اصول انقلاب در قول و عمل

23- دولت ایجادگر امید در اقشار عمومی و مردم مستضعف

24- دولت منادی عدالت

25- دولت ارائه کننده منطق قوی و تسلط بر نفس در دانشگاه کلمبیا

26- دولت تحصیل کننده موفقیت‌های بارز هسته‌ای ایران

27- دولت آشکارکننده امیدهای صادق به انقلاب اسلامی در پروژه ماهواره امید

28- دولت نشاط و دولت تحرک و...

بی‌شک شرط انصاف آن است که علاوه بر تعمق در چیستی ابهامات و تبارشناسی آنها، سعه وجودی تمامیت واژگان رهبری فرهیخته و حکیم را در ترازوی نقد دولت و ریاست محترم جمهوری قرار دهیم. تا هم از مداهنه‌گرایی پرهیز کرد و هم در دام محافظه کاری نیفتاد که بنا به قول بیان قویم و حکیمانه شیرین سخن پارسی گو سعدی علیه الرحمة

اگرچه پیش خردمند خامشی ادب است

به وقت مصلحت آن به که در سخن کوشی

دو چیز طیره عقل است: دم فرو بستن

به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی

و به نظر می‌رسد توده ملت و انبوه علاقه‌مندان به امام‌خمینی(ره) و مشتاقان انقلاب و رهبری فرزانه، رجاء واثق دارند که دولت دهم و شخص رئیس‌جمهور، کماکان مسیر روشن سرافرازی اسلام و ایران را در سایه کهف حصین ولایت با گام‌هایی استوارتر و بنیانی مرصوص‌تر خواهند پیمود. ان‌شاءالله.

*عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و رئیس مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری